Венийн тромбоэмболизмын генетик

Венийн тромбоэмболизм (VTE) нь нас, таргалалт, ууж хэрэглэдэг жирэмслэлтээс хамгаалах эмүүд, хөдөлгөөний хомсдол зэрэг хүрээлэн буй орчины/олдмол эрсдэлт хүчин зүйлс түүнчлэн генетикийн полиморфизм зэрэг удамшлын эрсдэлт хүчин зүйлсээс үүдэлтэй олон хүчин зүйлийн шалтгаант эмгэг юм. Венийн тромбоэмболизмын генетик детерминант (тодорхойлогч)-ын талаар байж болох генүүдийг жагсааснаас авхуулаад геномын өргөн хүрээний холбоо хамаарлын судалгаа хүртэл олон тооны судалгаа шинжилгээ байдаг. Эдгээр судалгааны үр дүнгүүдээс харахад генетикийн нөхцөл байдал нь протромботик факторын хэт ихсэлт болон антитромботик факторын дутагдалын аль нэгэнд хүргэдэг ажээ.

Leiden-ийн буюу V фактор нь венийн тромбоэмболизмын хамгийн түгээмэл, сайн судлагдсан генетик шалтгаан болдог байна. Энэ үед протромбин G20210A генийн мутаци болж S уураг, C уураг болон анти-тромбины хэмжээ ихэнх тохиолдолд дутагдалтай болсон байдаг ажээ. Тун саяхан цусны бүлгийн ABO локус дахь генетик хувилбаруудын холбоо хамаарал нь венийн тромбоэмболизмын эрсдэлтэй холбоо хамааралтай болохыг тогтоосон байна. Энэхүү холбоо хамаарлыг O бус бүлгийн цустай хүмүүст венийн тромбоэмболизмын мэдэгдээд буй 2 эрсдэлт хүчин зүйл болох von Willebrand-ийн хүчин зүйл болон VIII факторын түвшин өндөр байдгаар тайлбарлаж байна.

Түүнчлэн саяхан IX факторын ген дахь CYP4V2-тай ойролцоо хувилбарууд нь венийн тромбоэмболизмтай холбоо хамааралтай болохыг илрүүлсэн ба энэ нь IX хүчин зүйлийн түвшинг нэмэгдүүлснээр венийн тромбоэмболизмын эрсдэлийг ихэсгэдэг байна. Эдгээр холбоо хамаарал нь гемостазыг хангах, эмгэг тромбозоос сэргийлэх про болон анти тромботик хүчин зүйлсийн тэнцвэрт амин чухал онцлох зүйл юм.

Эцэст нь GP6-ийн генетик хувилбарууд, ялтасын коллагены рецепторын кодчилолын талаарх 2 судалгаагаар эдгээр нь венийн тромбоэмболизмын эрсдэлийг нэмэгдүүлдэг болохыг тогтоожээ. Энэхүү генийн хувилбартай холбоотой хамаарал нь юун түрүүнд венийн тромбоэмболизмын патогенезийн үед ялтас-өвөрмөц хүчин зүйлийг гэмтээдэг гэж үзэж байгаа ч цаашдын судалгаа шаардлагатай байгаа юм.

Мөн түүнчлэн хувь хүний эрсдэл нь эдгээр генийн хувилбаруудаар тайлбарлагдах ба эдгээр генийн хувилбарыг агуулсан үед олдмол эрсдэлт хүчин зүйлсийн нөлөөлөл 2 дахин нэмэгддэг ажээ. Жишээлбэл Leiden-ийн V хүчин зүйлийн зөөгч юмуу протромбин генийн мутаци нь ууж хэрэглэдэг жирэмслэлтээс хамгаалах эм, даавар орлуулах эмчилгээ юмуу тамхидалттай хавсарсан тохиолдолд хүч нэмэгдсэн эрсдэл болдог байна. Хувь хүнд дан ганц эдгээр генийн хувилбарууд түр зуурын, олдмол эрсдэлт хүчин зүйлстэй хавсралгүйгээр илрэх нь венийн тромбоэмболи үүсэхэд хангалттай бус бөгөөд мутаци нь эмгэг жамын субстраци болж өгдөг байна.

Эмнэлзүйн холбоо хамаарал
Венийн тромбоэмболизм бүхий өвчтөнүүдэд доор дурьдсан хүчин зүйлс илэрсэн бол дурьдсан генүүдийн мутацийг тодорхойлох сорил хийх талаар зөвлөнө. Үүнд: 50-аас доош настай, түгээмэл бус байрлалын тромбоз, дахин давтагдсан венийн тромбоэмболизм, тромботик эмгэгтэй талаарх гэр бүлийн ноцтой өгүүлэмжтэй зэрэг орно. Leiden-ийн V хүчин зүйл юмуу протромбин генийн мутаци нь дахин давтагдсан венийн тромбоэмболизм үүсгэх өндөр эрсдэлтэй байдаг боловч анх удаа венийн тробмоэмболизм болоход генетикийн сорил хийх нь тавиланг сайжруулдаг эсэх нь тодорхойгүй байна.

Leiden-ийн V хүчин зүйлийн мутаци илэрсэн ч гэсэн энэ нь ууж хэрэглэдэг жирэмслэлтээс хамгаалах эмийг хэрэглэхгүй байх туйлын эсрэг заалт болдоггүй. Учир нь венийн тромбоэмболизм үүсэх өндөр эрсдэлтэй эсэх нь Leiden-ийн V хүчин зүйлийн генийг гетерозигот байдлаар тээж буй эмэгтэйд ууж хэрэглэдэг жирэмслэлтээс хамгаалах эмийг хориглодгоор тайлбарлагдана.

Эх сурвалж:
www.emedicine.com / Genomic Medicine / Cardiovascular Diseases / Genetics of Venous Thromboembolism