Ателектаз

Энэ нь цулцангийн хөндий гүйцэд бус тэлэгдсэнээс болж уушигны эзэлхүүн багасах эмгэг юм. Үүний улмаас уушигны артери дахь цус хүчилтөрөгчөөр гүйцэд хангагдаж чадалгүй венд шилжих ба уушигны агааржилт, цусан хангамжийн балансыг алдагдуулж гипоксид хүргэдэг. Гол шалтгаан механизм нь цулцан дарагдаж шалчийх бөгөөд дараах төрлийн ателектаз байна.
1. Бөглөрлийн ателектаз. Агаар дамжуулах замд саадтай болж сүв нь нарийсан цулцанд орох агаарын хэмжээ багассанаар энэ төрлийн ателектаз үүснэ. Цулцанд үлдсэн бага хэмжээний агаар нь шимэгдэх ба гаднаас агаар орж ирэхгүй тул цулцан шалчийж ателектаз болно. Бөглөрлийн ателектазын түгээмэл шалтгаан нь астма, бронхоэктаз, архаг бронхит зэрэг өвчний үед салс болон салслаг идээгээр бронхиол бөглөрснөөс болно. Үүнээс гадна гадны биет, хавдар (бронхийн карцинома), томорсон тунгалгийн булчирхай, судасны аневризм зэргээс болж амьсгалын замд саад бий болдог.

2. Дарагдлын ателектаз. Цээжний хөндийд шингэн, цус, агаар орж хуримтлагдан уушгийг механикаар дарснаас болж энэ хэлбэрийн ателектаз үүснэ. Түгээмэл шалтгаан нь зүрхний ачаалал ихсэх эмгэгийн улмаас цус зогсонгишин плеврийн шингэний үүсэлт ихссэнээс болдог. Үүнээс гадна бэртэл гэмтэл болон сүрьеэ, хавдар, инфаркт зэрэг өвчний үед уушигний эд үхжин, идэгдэж плевр цоорсоны улмаас түүнд хий хуртимтлагдан ателектаз үүсдэг. Мөн асцит, хэвтрийн өвчтөн, мэс заслын дараах хэвтрийн үед өрцний хөдөлгөөн хязгаарлагдсанаас үүсч болно.

3. Микроателектаз. Микроателектазын үед уушигны эзэлхүүн багасах шалтгаан нь олон янзын нарийн төвөгтэй бөгөөд эдгээрээс гол чухал нь сурфактантын алдагдал юм. Шалтгаан нь төрсний дараа болон неонатал үеийн амьсгалын гажуудал, зарим нэг үрэвсэл хавдар зэрэг уушигны эмгэгийн үед тохиолдоно. Эмнэлгийн нөхцөлд өвчтөнг цэвэр хүчилтөрөгчөөр удаан хугацаанд амьсгалуулах нь сурфактантын задралд хүргэх ба улмаар сурфактант дутагдлын улмаас цулцан шалчийдаг.

4. Contraction ателектаз. Уушигны эд холбогч эдээр солигдож цулцан дарагдах, плеврийн тэлэгдэх чанар алдагдах, уушигны уян чанар алдагдах зэрэг шалтгаанаар үүснэ.

Ателектазын хэлбэрүүд

Практикт уушги шалчийх эмгэг нэрийн доор ателектаз, коллапс хоёрыг хамтатган ойлгодог боловч ателектаз гэдэгт төрөх үед нярайд илрэх цулцангийн сунах чадварын дутмагшилыг хамааруулж ойлгох нь илүү тохиромжтой юм.
Энэ нь төрөх үедээ амьсгал гүйцэд авч чадаагүй нярайд тохиолдох эмгэг бөгөөд хоёр уушги жижиг, хөхөлбий өнгөтэй, цээжний хөндийн зай ихэссэн, зүрх том судсууд бүрэн ил гарсан байх ба гистологи бүтцийн хувьд коллапсаас ялгагдах онцлогтой байдаг. Ателектазын үед коллапстай адил цулцангууд шахагдаж дарагдсан мэт байх боловч цулцангийн эпители нь шоо дөрвөлжин байдаг ба энэ нь цулцангууд анхнаасаа тэлж чадаагүй тул шоо дөрвөлжин эпители нь хавтгай болж өөрчлөгдөлгүй тэр чигээрээ үлдсэнээс болсон байдаг. Өөрөөр хэлбэл уушги анхнаасаа тэлж чадалгүй цулцангууд шалчийсан байдаг тул ателектаз буюу уушги шалчийх гэдэг нэрээр дээрх эмгэгийг нэрлэх нь илүү тохиромжтой.
Харин коллапсийн үед анх гүйцэд тэлэгдсэн цулцангууд маань дээр дурдсан 4 шалтгааны улмаас шалчийн тэлэгдэх чадваргүй болдог тул хэвийн байсан уушги үйл ажиллагаагаа гүйцэд явуулж чадахгүй уналтанд ордог гэсэн утгаар коллапс буюу уушгины уналт гэж нэрлэх нь илүү тохиромжтой юм.