Дархлааны эсүүд

Дархлааны хариу урвал нь олон төрлийн эсүүдийн харилцан үйлчлэлийн дүнд тэдгээрээс ялгарах уусамтгай молекулаар (цитокин) дамжин явагдана.

Залгиур эсүүд.

Мононуклеар залгиур эс. Эдгээр нь харьцангуй удаан амьдардаг мононуклеар эгнээний эсүүд бөгөөд ясны чөмөгний эх эсээс (stem cell) үүсч хүний биеийн янз бүрийн эрхтэнд тархан эмгэгтөрөгчтэй учрах хамгийн дөхөмтэй байршилд оршдог. Жишээ нь, Купферийн эс элэгний синусойдын цусны судасны дагуу цувран байрладаг бол үений хөндийд А эсүүд цуварч байрладаг. Эдийн макрофаг нь цусны моноцит эсээс үүсэлтэй, өөрөөр хэлбэл, цусан дахь моноцит эдэд нэвчин байршиж эдийн макрофаг болон хөгждөг. Моноцит/макрофаг нь антигенийг олон удаа залгих чадвартай бөгөөд антигенийг Т эсэд маш сайн илчилдэг.

Полиморф бөөмт нейтрофил. Залгиур эсийн нэг төрөл бол полиморф бөөмт нейтрофил юм. Цусны лейкоцитын дийлэнх хэсгийг нейтрофил бүрдүүлдэг бөгөөд үрэвслийн голомт руу хамгийн түрүүнд нүүдэллэдэг анхдагч залгиур эс юм. Нейтрофил нь фагоцитозыг зөвхөн нэг удаа хийгээд үхдэг богино настай эс байдаг.

Лимфоцит. Лимфоцит нь өвөрмөц дархлааны хариу урвалд гол үүргийг гүйцэтгэдэг.

В лимфоцит. В эс нь өөрийн гадаргууд илрэх антиген-өвөрмөц рецептороор (ВСR-В сеll receptor) антигентай харилцан үйлчлэх ба үүний үр дүнд B эс идэвхжин олширч сийвэнт эс болон хөгждөг. Сийвэнт эс эсрэгбие хэмээх уургийн молекулыг нийлэгшүүлнэ. Эсрэгбие нь гликопротейны полипептид гинжнээс тогтох ба цус, эдийн шингэнд агуулагдана. Үүссэн эсрэгбие нь В эсийг анх сэдээсэн тэр антигентай л холбогдох онцгой өвөрмөц бүтэцтэй молекул.

Т лимфоцит. Т эсийн хэд хэдэн бүлэг байх ба эдгээр нь өөр өөр үүргийг гүйцэтгэнэ. Мононуклеар залгиур эстэй харилцан үйлчилж вдэвхжин эсийн доторх эмгэгтөрөгчийг устгахад тусалдаг Т эсийг Тh1 (Т helper) гэж нэрлэдэг. Харин В эсийн хуваагдал, ялгаран хөгжил, эсрэгбиеийн үүсэлтийг дэмждэг Т эсийг Тh2 гэнэ. Нөгөө хэсэг нь хавдрын эс болон вирусээр халдварлагдсан эсийг задалж устгах үүрэгтэй CTL (Cytotoxic T Lymphocyte) буюу эс хордуулагч Т эс юм. Антиген илчлэгч эс буюу АРС-ийн (Antigen Presenting Cell) гадаргууд эдийн тохирооны их бүрдлийн молекултай (МНС-Major Histocompatibility Complex) холбогдон илчлэгдсэн антигенийг Т эсийн антиген өвөрмөц рецептор (ТСR-T cell receptor) танина. Энэ нь В эсийн ВСR-тай ижил үүрэгтэй. Т эс нь бусад эсэд дохионы үүрэг гүйцэтгэх цитокиныг ялгаруулах, эсвэл эс-эс хоорондын шууд харилцан үйлчлэлийн замаар үүргээ гүйцэтгэдэг. СТL нь вирусээр халдварлагдсан эсийг таньж устгадаг.

NK (Natural killer). Том мөхлөгт лимфоцит нь (LGLs-Large granular lymphocytes) хавдрын эс ба вирусээр халдварлагдсан эсийг өвөрмөцөр таньж устгана. СТL-ээс ялгаатай нь МНС молекулаа гээсэн эсвэл түүний илрэл нь багассан эсүүдийг таних чадвар өндөртэй юм. Эдгээр эсийг NK эс гэж нэрлэдэг.

Үрэвслийн бусад эсүүд.

Базофил ба шигүү мөхлөгт эс (ШМЭ). Эдгээр эсийн цитоплазмд том мөхлөгүүд орших ба цочруулын үйлчлэлээр задарч үрэвслийг үүсгэх болон дархлааны урвалыг хянах үйлчлэлтэй янз бүрийн медиаторууд чөлөөлөгдөнө. ШМЭ нь эд эрхтэний цусны судасны ойролцоо байрладаг учир зарим медиатор нь судасны эндотельд үйлчилдэг. Базофил нь ШМЭ-тэй төстэй үүрэгтэй ч цусаар байнга эргэлдэж байдаг эс юм.

Эозинофил. Эозинофил нь том хэмжээний шимэгч тухайлбал, шистосом зэрэгтэй холбогдож өөрийн мөхлөг дахь суурилаг уургаа ойр орчимд нь ялгаруулах замаар устгах чадвартай.

Тромбоцит. Эдгээр нь цус бүлэгнэх үед мөн дархан бүрдэл үүсэхэд идэвхжин үрэвслийн медиаторууд ялгаруулдаг.