Төрөлхийн ба өвөрмөц дархлаа

Дархлааны хариу урвал нь
1. Эмгэгтөрөгч болон бусад харийн биетийг таних
2. Таньсан эмгэгтөрөгчөө устгах, биеэс зайлуулах гэсэн үндсэн үйлээс бүрдэнэ.
Дархлааны хариу урвалыг
• Төрөлхийн буюу өвөрмөц бус (nonspecific immune system)
• Олдмол буюу өвөрмөц гэж хуваадаг. (specific immune system)
Төрөлхийн буюу байгалийн дархлаа нь антигенд тухайлсан өвөрмөц чанаргүй бол олдмол буюу өвөрмөц дархлаа нь тодорхой нэг антигенд өвөрмөц байдаг. Мөн төрөлхийн дархлаа нь тухайн эмгэгтөрөгч давтан халдварлахад түүнд тохирч хувирдагтүй бол өвөрмөц дархлаа нь улам боловсронгуй болж хувирч байдаг. Өөрөөр хэлбэл, өвөрмөц дархлааны хариу урвалын үед тухайн антигенд өвөрмөц санамжийн эсүүд (mеmогу сеll) үүсэх ба үүний үр дүнд тухайн эмгэгтөрөгч дахин халдварлахаас сэргийлж чаддаг. Тухайлбал, улаан бурхан, сахуугийн халдварын дараа насан туршийн дархлаа тогтдог. Өвөрмөц дархлаа нь дараах 2 үндсэн шинжтэй
• Дархлааны ой санамж
• Өвөрмөц чанар

Залгиур эс ба төрөлхийн дархлааны урвал. Лейкоцитын нэг чухал бүлэг бол залгиур эс юм. Үүнд: моноцит, макрофаг, полиморф бөөмт нейтрофил багтана. Эдгээр эсүүд нянтай холбогдон, залгиж устгадаг. Залгиур эсүүд нянгийн янз бүрийн хэсгүүдтэй өвөрмөц бусаар холбогдох чадвартай. Өөрөөр хэлбэл, нян бүрийг таньж, холбогдох механизм нь ижилхэн. Залгиур эсүүд нь халдварын эсрэг хамгаалалтын эхний шугаманд үйлчилдэг.
Лимфоцит ба өвөрмөц дархлааны хариу урвал. Лейкоцит эсийн бас нэг чухал бүлэг бол өвөрмөц дархлааны үндсэн хэсгийг бүрдүүлдэг лимфоцит юм. Лимфоцит нь цус, эдэд байршиж эсийн гаднах болоод эсийн доторх эмгэгтөрөгчийн аль алиныг өвөрмөцөөр таньдаг. Лимфоцитыг Т, В ба 0 эс гэсэн үндсэн 3 бүлэгт хуваана. В эсүүд нь антиген гэж нэрлэдэг бай молекулыг өвөрмөцөөр таньж улмаар эсрэгбие хэмээх уургийн молекулыг үйлдвэрлэдэг. Эсрэгбие нь эсийн гаднах антигентай холбогдож түүнийг саармагжуулна. Антиген гэдэг нь эмгэгтөрөгчийн гадаргуугийн молекул эсвэл түүний ялгаруулж буй хор юм. Т лимфоцит нь дархлааны өвөрмөц хариу урвалд олон янзын үүрэг гүйцэтгэнэ. Тухайлбал, В эсийн ялгаран хөгжил, эсрэгбие үүсэлтийг зохицуулах, залгиур эсүүдтэй харилцан үйлчилж залгисан эмгэгтөрөгчийг устгахад туслах, вирусээр халдварлагдсан эсийг таньж устгах гэх мэт.
Лимфоцит ба залгиур эсийн харилцан үйлчлэл. Дархлааны хариу урвалд лимфоцит ба залгиур эсүүд харилцан үйлчилж нэг нэгнийхээ идэвхийг зохицуулж байдаг. Тухайлбал, зарим залгиур эсүүд антигенийг залгин боловсруулж Т эсэд танигдах хэлбэрт хувирган Т эсийг өдөөнө. Үүнийг антиген илчлэх гэдэг. Т эс цитокин ялгаруулж залгиур эсийг идэвхжүүлэх ба залгисан эмгэгтөрөгчийг устгахад дэм болно. Мөн В эсээс ялгарах эсрэгбие нь антигенийг хучиж залгиур эсийн антиген таних чадварыг нэмэгдүүлдэг. Энэхүү харилцан үйлчлэлийн дүнд аливаа халдварын эсрэг төрөлхийн болон өвөрмөц дархлааны эффектор механизмууд оролцох боломжтой болдог.
Халдварын эхэн үед төрөлхийн дархлааны урвал давамгайлдаг бол хожуу шатанд нь өвөрмөц дархлааны урвал өрнөнө. Дархлааны санамжийн эсүүд үүссэнээр эмгэгтөрөгч дахин халдварлахад богино хугацаанд илүү үр дүнтэй хариу урвал өрнүүлэх боломжтой болдог.