Дутуу нярайд иллэг хийснээр жинг богино хугацаанд нэмэгдүүлнэ

University of Miami-ийн Анагаах ухааны сургуулийн Touch Research Institute (TRI)-д хийгдсэн судалгаагаар массаж хийлгэж байсан нярай хийлгээгүй нярайгаас жин нэмэх нь илүү байдгийн учир шалтгааныг илрүүлсэн байна.

1986 онд хийгдсэн нэгэн судалгаагаар иллэг эмчилгээ нь дутуу нярайд жин нэмэхэд ихээхэн тус болдгийг илрүүлсэн байсныг TRI-ийнхан дахин судалж, Journal of Pediatrics сэтгүүлийн 7 сарын дугаарт "Иллэг хийлгэсэн дутуу нярайнуудын вагус мэдрэлийн идэвхижил, ходоодны хөдөлгөөн, жин нэмэгдэлт" гэсэн нийтлэлийг бичжээ. Өөр олон судалгаагаар ч дээрхтэй адил үр дүн гарсан байдаг. Гэхдээ энэ удаад судлаачид яагаад гэдгийг олж тогтоохыг хичээжээ. Судлаачид дунд зэргийн даралттай иллэг нь вагус мэдрэлийг идэвхижүүлж, энэ нь ходоодны хөдөлгөөнийг нэмэгдүүлэх замаар хүнсний бүтээгдэхүүнийг абсорцлодог инсулин гэх мэт даавруудын ялгарлыг өдөөдөг эсэхийг тодорхойлохыг оролджээ.

USMLE-ийн 2-р шатны шалгалтанд бэлтгэх гарын авлага хэвлэгдсэн гарлаа

Таны энэ өдрийн амгаланг айлтгая. www.imedinfo.org сайтын зүгээс USMLE буюу Нэгдсэн Улсын Анагаахын Лицензийн Шалгалттай холбоотой мэдээ мэдээллэл, жишээ тестүүдийг цувралаар нийтэлж эхлээд багагүй хугацаа өнгөрч байгаа билээ. Энэхүү ажлын хүрээнд бид USMLE веб сайт (http://www.usmle.org) –аас гаргасан 2011 оны USMLE шалгалтын талаарх мэдээ мэдээлэл, шалгалт авагдах сэдвийн агуулгын талаарх хураангуй, жишээ тест зэргийг багтаасан албан ёсны гарын авлагыг монгол хэл рүү орчуулах ажлыг эхлүүлээд нийт хэрэглэгчиддээ 1-р шатны шалгаруулалтанд бэлдэх гарын авлгыг хүргээд байгаа билээ. 

Шинэ оны босгон дээр www.imedinfo.org сайтын хамт олон хэрэглэгч та бүхэндээ нэгэн шинэ бэлгийг барьж буй нь USMLE-ийн 2-р шатанд бэлтдэх гарын авлага номыг орчуулж дуусган та бүхний гар дээр өргөн барьж байна. 

Эрүүл мэндэд тустай ундаанууд

Дархлаагаа сайжруулж, хавдрын эрсдлийг бууруулахын тулд дараах 8 төрлийн ундааг ууж байх хэрэгтэй. 

Ногоон цай (Green tea)

Эрүүл мэндэд тустай уух зүлсийн талаар бодох үед хамгийн түрүүнд ус орж ирж магадгүй. Гэхдээ уснаас илүү ач тустай олон уух зүйлс байдаг. Ногоон цай нь ясны сийрэгжилт, хавдар, зүрх судасны өвчин, шүд хорхойтолтын эрсдлийг бууруулдаг. Ногоон цай нь флавоноид болон полифенолууд хэмээх эсийг хавдар үүсгэгчид (карциногенүүд)-ээс хамгаалах, биед чөлөөт радикалыг саатуулах замаар хавдрын өсөлтийг сааруулах бодисуудаар баялаг байдаг. Түүнчлэн цусны судсыг тэлж, бүлэн үүсэхээс сэргийлэх замаар зүрхний шигдээс, зүрхний дайрлагад өртөхөөс сэргийлдэг. Флуорид агуулдаг учраас шүдийг бэхжүүлж, флавоноидууд нь яс сийрэгжих болон шүд хорхойтох эрсдлийг бууруулдаг. 

Илчлэг: 0

Ханиад (Сommon cold / Простуда)

Шинж тэмдэг

• Хамраас шингэн нус гарах, найтаалгах
• Хоолой хуурайшиж, хөндүүрлэх
• Хамрын салст улайж, хавагнасны улмаас хамар битүүрэх
• Хүзүүний тунгалагийн зангилаа томрох

Ерөнхий ойлголт

Ханиад нь амьсгалын дээд замыг халдварлуулах чадвартай маш олон төрлийн вирусээр үүсгэгддэг халдварт өвчин юм. Бид байнга эдгээр вирустай харьцаж байдаг ч бидний ихэнх нь жилд нэг буюу хоёр удаа ханиад тусдаг. Эндээс харахад эзэн биеийн тэсвэрт чанар алдагдах буюу дархлаа сулрах нь ханиад тусах гол нөхцөл болдог байна.

Өвчний нууц үе 12-72 цаг үргэлжилдэг бөгөөд шинж тэмдэг нь халдвар авснаас хойш дунджаар 8-16 цагийн дараа эхэлдэг. Ихэнхдээ хоолой өвдөж эхэлдэг бөгөөд үүний дараагаас нус гарч, хамар битүүрч, найталгаж эхлэх ба дараагийн 2-3 өдөрт шинж тэмдэг нь хүндэрдэг. Мөн халуурах, ядрах, толгой өвдөх, булчингаар өвдөх, үнэрлэх мэдрэмж алдагдаж болно.

Бие махбодыг хоргүйжүүлэх нь

Хоргүйжих гэдэг нь биедээ хуралдсан хоруудыг биеэс гадагшлуулна гэсэн үг юм. Цаг хугацааны явцад таны биед 2 төрлийн хор хуримтлагддаг:

• Хүрээлэн байгаа орчны хорууд. Экзоген хор гэж заримдаа нэрлэдэг бөгөөд агаар, ус, хүнсэнд буй химийн бодисууд болон бохирдуулагчид орно. Хамгийн түгээмэл байдаг хоруудад пестицид, гербицид, жороор олгодог болон өвчин намдаагч, халуун бууруулагч эмүүд, ууршигч органик бодисууд орно.
• Бодисын солилцооны хорууд. Эдгээр хорыг эндоген хор гэж нэрлэдэг бөгөөд биемахбодийг эс болгон өдөр бүр бодисын солилцооныхоо дүнд үүсгэж байдаг. Бодисын солилцооны хор нь хоол боловсруулах замд боловсроогүй хоолны үлдэгдлийг бүдүүн гэдэсний бактериуд задлах үед үүсдэг.

Цусны эргэлтийн шунт

Зүүнээс-баруун шунтын үед артерийн цусны урсгал захын хялгасан судаснуудаар дамжилгүй венийн систем руу эргэж ордог. Баруунаас-зүүн шунтын үед системийн венийн (харьцангуй деоксигенаци болсон) цус уушигны хялгасан судсаар дамжилгүй шууд артерийн систем руу ордог.

Ургийн цусны эргэлтийн үед (→А)

-       Системийн цусны эргэлт бага эсэргүүцэлтэй (ихэс!)

-       Уушигны цусны эргэлт өндөр даралттай (→В2)

-       Уушигны цусны эргэлт өндөр эсэргүүцэлтэй (уушиг тэлэгдээгүй, гипоксийн        гаралтай судас нарийсалттай; →C)

-       Зууван цонх (FO) болон Боталлын артерийн цорго (DA)-оор дамжсан баруунаас-зүүн шунттай

тус тус байдаг.

Архаг ядаргааны хамшинж

Chronic fatigue syndrome / Миалгический энцефалит, Синдром хронической усталости

Шинж тэмдэг

• Байнга ядрах
• Байн байн хоолой өвдөх
• Бага зэрэг халуурах
• Тунгалагийн булчирхай томрох (хүзүү, суга)
• Толгой өвдөх
• Булчин, үеэр өвдөх
• Гэдэс эвгүйрхэх, гэдэс цочролын хамшинж илрэх
• Сэтгэл санааны дистресст орох
• Нойргүйдэх
• Анхаарал төвлөрөх чадвар алдагдах, ой тогтоолт буурах

Ерөнхий ойлголт

Архаг ядаргааны хамшинж (АЯХ) нь 6 сараас удаан хугацаагаар ядрах шинж илэрсний дараагаар танин мэдэхүйн үйл ажиллагаа алдагдах байдлаар илэрдэг. Шалтгаан нь тодорхойгүй хэдий ч зарим мэргэжилтэн ЭБВ-ийн архаг халдварын улмаас үүсдэг гэж үздэг. Олон төрлийн, хоорондоо холбоогүй халдварт өвчнүүдээр өвчилсний дараа хүний бие удаан хугацаагаар сульдаж, энэ үед танин мэдэхүйн өөрчлөлтүүд нэмж илэрвэл үүнийг АЯХ гэж нэрлэдэг. 

Омега-3, 6, 9 өөхний хүчлүүдийн тухай

Омега-3 өөхний хүчлүүд

Омега-3 өөхний хүчлүүд нь нэгэн төрлийн поли-ханаагүй тос бөгөөд бие махбодид нийлэгждэггүй тул тэднийг эссенциал гэж нэрлэдэг. Энэ нь юу гэсэн үг гэхээр заавал хоол тэжээлээр тэднийг авч байх шаардлагатай. 

3 төрлийн омега-3 өөхний хүчлүүд байдаг.

• ·         Альфа-линолений хүчил (ALA) нь 18 нүүрстөрөгчтэй, 3 цис давхар холбоотой нэгдэл юм. Эхний давхар холбоо нь өөхний хүчлийн омега-3 төгсгөлөөс n-3 буюу 3 дах нүүрстөрөгчийн байрлалд байдаг тул поли-ханаагүй n-3 (омега-3) өөхний хүчил гэж нэрлэдэг.

• ·         Эйкозапентаены хүчил (EPA) нь 20 нүүрстөрөгчийн атомтой, 5 давхар холбоотой, эхний давхар холбоо нь мөн л омега төгсгөлөөс гурав дах нүүрстөрөгчийн атом дээр байрладаг.

• ·         Докозагексаений хүчил (DHA) нь 22 нүүрстөрөгч, 6 цис давхар холбоотой, дээрх 2-той адил байрлалд эхний давхар холбоо нь агуулагддаг тул омега-3 өөхний хүчил гэж нэрлэдэг.

Хүнсний эслэг

Эслэгийг хоолныхоо дэглэмд хангалттай хэмжээгээр хэрэглэх нь эрүүл мэндэд тустай гэж та өмнө нь сонссон байх. Хүмүүс ихэнхдээ өтгөн хаталтаас сэргийлэх болон эмчлэх зорилгоор л хэрэглэдэг гэж мэддэг. Гэхдээ үүнээс гадна бүдүүн гэдэсний хавдраас сэргийлдэг, цусны холестеролын түвшинг бууруулдаг, хоолны дуршилыг бууруулж хэт их идэхээс сэргийлдэг гэх мэт бусад үүргүүдийн талаар сайн мэддэггүй. 

Хүнсний эслэг бол ургамлын найрлагад ордог, биед боловсорч шимэгддэггүй хэсэг нь юм. Эслэгийг уусдаг (пребиотик) болон уусдаггүй гэж ангилдаг. Уусдаг эслэг гэдэг нь бүдүүн гэдэсний хэвийн бактеруудын дуртай хоол бөгөөд бүдүүн гэдсэнд исэлдэж, хий болон физиологийн идэвхитэй завсрын бүтээгдэхүүнд хувирдаг бол уусдаггүй эслэг нь усыг өөртөө татаж, өтгөний хэмжээг нэмэгдүүлж, өтгөн хаталтыг намдаахад тусалдаг ба биед шимэгддэггүй.  

Гурван хавтаст болон уушигны артерийн хавхлагуудын гажиг

Стенозтой эсвэл регургитацитай баруун зүрхний хавхлагуудын үр дагаваруудын зарчим зүүн талынхтайгаа адил (хуудас 194-201). Ялгаатай байдал нь цусны эргэлтийн урсгал дагуу (уушигны артери) болон урсгал сөрөх (хөндийн венүүд) шинж чанараас улбаатай байдаг.

Ховор тохиодох гурван хавтаст хавхлагын стенозын шалтгаан нь ихэвчлэн хэрэхийн халууралт байх ба гурван хавтаст хавхлагын регургитаци мөн ижилхэн шалтгаантай байх бөгөөд ихэвчлэн хавсарсан байдлаар митрал хавхлага эмгэгт өртсөн байна. Гурван хавтаст хавхлагын регургитаци мөн төрөлхийн байж болно. Жишээлбэл: Эбштейний аномалийн үед гурван хавтаст хавхлагын таславч талын хавтас баруун ховдол руу хэтэрхий гүн орж холбогдсон байдаг (баруун ховдол тосгууржих). Хэдий тийм ч ихэнхи гурван хавтаст хавхлагын регургитаци үйл ажиллагааны шалтгаантай байна (баруун ховдолын тэлэгдэл болон дутагдал). Уушигны артерийн хавхлагын гажигууд мөн адил ховор. Уушигны артерийн стеноз (PS) ихэвчлэн төрөлхийн байх ба шунттай хавсарсан байдаг (хуудас 204). Харин уушигны артерийн регургитаци (PR) ихэвчлэн үйл ажиллагааны гаралтай байна (гүнзгийрсэн уушигны гипертензи г.м).

Атеросклероз - Гэмтэлд үзүүлэх хариу урвалын онол

Атеросклероз бол архаг үрэвсэлт өөрчлөлт юм. Энэ нь эндотел гэж нэрлэгддэг артерийн судасны хамгийн дотор давхаргын гэмтэлээс эхлэлтэй гэж үздэг.  Ross-ийн бий болгосон “Гэмтэлд үзүүлэх хариу урвал”-ын онол (1999 он)-оор эндотел эсүүд нь зөвхөн өөрчлөгдсөн LDL-ээр (өөрчлөгдсөн LDL [modified LDL]-ийн онол) гэмтээд зогсохгүй өөр бусад олон хүчин зүйлээр гэмтдэг байна. Үүнд сийвэнгийн гомоцистейний концентраци нэмэгдэх, гипертензи болон халдварын гаралтай микро-организм. Эндотелийн дисфункци гэдэгт липопротейн болон бусад сийвэнгийн бүрэлдэхүүн хэсгүүдийг нэвчүүлэх чанар, адгезийн молекулуудын экспресс, өсөлтийн хүчин зүйлсийн боловсролт нэмэгдэх зэрэг орох бөгөөд эдгээр нь моноцит, макрофаг болон Т лимфоцитийн наалдалтыг нэмэгдүүлдэг байна. Эдгээр эсүүд нь эндотелиэр миграци хийж эндотелийн доод давхаргад байршина. Судасны хананд макрофагууд липидийг хуримтлуулснаар том хөөмөг эсүүд (foam cells) болно. Хөөмөг эсүүд өсөлтийн хүчин зүйлс болон цитокин ялгаруулах бөгөөд энэ нь гөлгөр булчингийн эсүүдийн миграцийг идэвхижүүлж, неоинтимийн пролиферацийг идэвхижүүлж, липид хуримтлахыг цаашид үргэлжлүүлж, эндотелийн дисфункцийг дэмжиж өгнө. Хөөмөг эсүүд, Т эсүүд болон гөлгөр булчингийн эсүүд эцэст нь өөхлөг давхаргыг бий болгоно.

Аортын регургитаци

Аортын хавхлага хаагдсаны аортын даралт (P_Ao) харьцангуй удаан буурдаг ба харин зүүн ховдол дахь даралт (P_LV) дөнгөж цөөн хэдхэн мм м.у.б хүртэл хурдан буурдаг бөгөөд ингэснээр энд урвуу даралтын зөрүү (P_Ao>P_LV) бий болдог. Аортын регургитацийн үед (AR, өөрөөр дутагдал гэдэг) хавхлага нягт хаагддаггүй ба тиймээс зүүн ховдолоос түрүүчийн ховдолын систолын үед хөөгдөж гарсан цусны зарим хэсэг нь диастолын үед урвуу даралтын зөрүүнээс болж зүүн ховдол руу буцаж урсдаг (регургитацийн эзэлхүүн; →A).
 

Шалтгаан. Аортын регургитаци нь төрөлхийн аномали (хоёрдогч шохойжилт бүхий хоёр хавтастай хавхлага г.м) юмуу (ихэнхи тохиолдолд) хавтасууд дахь үрэвсэлт өөрчлөлт (хэрэхийн халууралт, бактерийн гаралтай эндокардит), аортын угийн эмгэгүүд (тэмбүү, Марфаны хамшинж, Рейтерийн хамшинж зэрэг артритууд) эсвэл гипертензи, атеросклерозын үр дүнд бий болсон байдаг.

Аортын стеноз

Аортын хавхлагын хэвийн нээгдэлтийн талбай 2.5-3.0см² байна. Энэ нь зүүн ховдол болон аортын хооронд даралтын зөрүү (P_LV-P_Ao; →А1, цэнхэр хэсэг) харьцангуй бага байхад тайван үед (систолын үед 0.2л/сек) төдийгүй биеийн ачааллын үед ч цусыг хөөхөд хангалттай. Аортын стенозын үед ([AS] бүх архаг хавхлагийн гажгийн 20%) зүүн ховдолын хоосрох процесс алдагддаг. Аортын стенозын шалтгаанууд (→А, зүүн дээд хэсэгт) байхын зэрэгцээ хавхлагын доорхи болон хавхлагын дээрх стеноз, хавхлагын төрөлхийн нарийсалт малформаци (шинж тэмдэг илрэх нас <15 нас) байж болно. Хожуу үед тохиолдох нь (65-аас дээш насанд) ихэвчлэн хавхлага төрөлхийн хоёр хавтаст малформацитай байхаас улбаатай ба энэ байдал нь хожуу үед шохойжилтоор дамжиж хавхлагыг нарийсалттай болгоно (цээжний радиограммаас харна уу). Эсвэл энэ нь анхнаасаа хэвийн гурван хавтастай хавхлага хэрэхийн үрэвслийн улмаас нарийссан байж болно. 65 наснаас хойш шинж тэмдэг өгөх болсон аортын стеноз нь ихэвчлэн шохойжилт бүхий дегенератив өөрчлөлтөөс шалтгаалсан байна.

ST сегментийн өргөлтгүй цочмог титмийн хамшинжийн үеийн дахин судасжуулалт

ST сегментийн өргөлтгүй цочмог титмийн хамшинж нь цочмог титмийн хамшинжийн ихээхэн түгээмэл хэлбэр бөгөөд судсан дотуурх титмийн интервенци хийгдэж буй өвчтөнүүдийн томоохон бүлэгт илэрдэг. Анагаах болон судсан дотуурх эмчилгээний ахиц дэвшлийг үл харгалзан эхний нэг сарын дараах нас баралт болон урхаг үлдэлт өндөр хэвээр байгаа ба ST сегментийн өргөлттэй өвчтөнүүдтэй адил тэнцүү байна. Хэдий тийм ч ST сегментийн өргөлтгүй цочмог титмийн хамшинж бүхий өвчтөнүүд нь ихээхэн хувьсамтгай тавилан бүхий өвчтөнүүдийн маш олон төрлийн бүлгүүдийг бүрдүүлдэг. Тиймээс эрт үеийн эрсдэлийн үнэлгээ эмийн болон судсан дотуурх эмчилгээний стратегийг сонгоход амин чухал. Титмийн ангиографи болон дахин судасжуулалтын эцсийн зорилго ихэвчлэн 2 давхар байдаг нь: зовиурыг арилгах, тавиланг богино болон урт хугацаанд сайжруулах юм. Амьдралын чанар, эмнэлэгт байх хугацаа болон байж болох эрсдэл зэрэг нь бүгд инвазив болон эмийн эмчилгээтэй холбоотой байдаг тул эмчилгээний стратегийг шийдэхдээ анхаарч үзнэ. 

Митрал регургитаци

Митрал регургитацийн үед (MR заримдаа мөн митрал дутагдал гэдэг) митрал хавхлага өөрийн хавхлагийн үүргээ алддаг ба улмаар систолын үед зүүн ховдол дахь зарим цус зүүн тосгуур луу эргэж урсдаг (регургитаци). Үүний шалтгаан (түүнчлэн митрал хавхлагын пролапсийн [Barlow-ийн хамшинж]) тодорхойгүй ба ихэвчлэн хэрэхийн гаралтай юмуу бактерийн эндокардит, зүрхний титмийн эмгэг (хуудас 218) юмуу Марфаны хамшинж (удамшлын гаралтай, холбогч эдийг хамардаг эмгэг) байдаг.

Митрал хавхлага нь мөгөөрсөн цагирагт угсрагдсан байх ба урд болон арын хавтас нь энэхүү цагирагт бэхлэгдсэн байна. Эдгээр хавтасууд нь шөрмөсөн татлагаар ховдолын ханаас үүсэлтэй хөхлөг булчинтай холбогдсон байна. Зүүн тосгуур болон зүүн ховдолын ар ханууд нь энэхүү митрал аппаратын үйл ажиллагааны хэсэг болдог.

Дээр дурьдсан бүх шалтгаант эндокардит хавтас болон шөрмөсөн татлага агшиж, богиносох, зузаарах, илүү хөшүүн болох улмаар хавхлагын хаагдалтыг алдагдуулна. Хэрэв хавтасууд болон шөрмөсөн татлага их хэмжээгээр богиносвол систолын эхэн үеийн шуугиан (SM; →А, зүүн хэсэгт) бий болно.

Митрал стеноз

Митрал (хавхлагийн) стеноз (MS)-ийн хамгийн түгээмэл шалтгаан нь хэрэхийн эндокардит ба ховор тохиолдолд хавдар, бактерийн ургалт, шохойжилт болон тромбо шалтгаан болдог. Маш ховор тохиолдолд төрөлхийн юмуу олдмол стеноз митрал стеноз төрөлхийн тосгуур хоорондын таславчийн гажигтай хавсарсан байна (хуудас 204, Lutembacher-ийн хамшинж).

Диастолийн үед митрал хавхлагын хоёр хавтас шөрмөсөн татлагын хооронд нээлттэй хэвээр байна (А1). Хавхлагын цагирагийн түвшин дэх бүрэн нээлтийн талбай (OA) хэвийн үед 4-6см² байна. Эндокардитад өртсөн үед шөрмөсөн татлага сунаж, нээлтийн талбай багасах ба хавтасууд зузаан, илүү хөшүүн болдог. Эхокардиографид урд хавтасын диастолын үед хойшлох хөдөлгөөн удааширч, А-ийн муруйлт багасах юмуу харагдахгүй болж, E-F хавтгай болж тодорхойлогдоно. E-С-ийн амплитут мөн багасна. Арын хавтас урагш чиглэлтэй хөдөлнө (хэвийн үед хойшоо хөдөлдөг). Түүнчлэн хавхлагын зузааралт мөн ажиглагдана (А3 дээр ягаанаар). Зүрхний авиануудын бичлэгээр (А2) зүрхний нэгдүгээр авиа чангарч (QRS бүрдэлийн эхлэлтэй холбоо хамааралтай), удааширна (90мс-ээс их, хэвийн үед 60мс байна). Зүрхний хоёрдугаар авиа митрал opening snap (MOS)-ийн араас дагалдах ба энэхүү MOS нь зүрхний оройд хамгийн сайн сонсогдоно. Хэрэв нээлтийн талбай 2.5см²-аас бага бол шинж тэмдэг (амьсгаадах, ядрах, цустай ханиах г.м) хүчилсэн биеийн ачааллын үед үүсч бий болно. Эдгээр шинж тэмдэг нээлтийн талбай <1.5см² болсон үед өдөр тутмын ердийн ачааллын үед илрэх ба нээлтийн талбай <1см² болсон үед тайван үед илэрч гарна. Нээлтийн талбай <0.3см² болвол амьд явах боломжгүй.

Гялтангийн шүүдэсжилттэй өвчтөнд авах арга хэмжээ

Гялтангийн шүүдэсжилт нь мэс заслын практикт өргөн тохиолддог асуудал юм. Энэ нь хэвийн гялтангийн шингэний зөөвөрлөлтийн алдагдлын улмаас үүсдэг бөгөөд 3 механизмтай: Старлингийн тэнцвэрийн гажиг, хялгасан судас болон мезотелийн нэвчимхий чанар ихсэх, лимфийн урсгалын алдагдал. Эдгээр механизмууд нь олон төрлийн шалтгаантай холбоотой байдаг (Хүснэгт 1). 1,2 ихэнхдээ нэг буюу хэд хэдэн мехамнизм оролцсон байдаг. Үрэвслийн шүүдэсжилтийн үед, жишээ нь, хялгасан судасны болон мезотелийн нэвчимтгий чанар ихэсч, гялтангийн дотрох онкотик даралт ихсэхэд хүргэдэг. 

Ходоод-гэдэсний дээд замын цус алдалт: Шалтгаан, эмгэг жам

ХБЗ-н цочмог цус алдалт нь яаралтай тусламж шаардсан аминд тулсан эмгэг юм. Трецийн холбоо хүртлэх замыг ХБ дээд зам гэж үзнэ.

ХБ дээд замын ЦА нь жилд 100,000 хүн амд ойролцоогоор 100 тохиолддог. Дээд замын цус алдалт нь доод замтай харьцуулахад  4 дахин илүү бөгөөд өвчлөл болон үхлийн шалтгаан нь олон.

Варикозын бус гаралтай ХБДЗ-ын цус алдалтын оношлогоо эмчилгээ нь 20-р зууны сүүлээс  идэвхгүй хэлбэрийн эзофагогастродиодинускопи  эмийн эмчилгээтэй хамт,  мэс заслын эмчилгээний интервенци шаардагдах хүртэл  хөгжиж ирсэн.

Энэ сэдэвт варикозын цус алдалт нь ороогүй учир нь цус алдалтын доорх механизм нь өөр бөгөөд өөр эмчилгээ шаардагддаг.

Варикозын бус гаралтай цус алдалтуудын үндсэн механизм нь артерийн цус алдалтууд жишээлбэл шархлаат өвчин  болон салстын гүнзгий урагдал эсвэл бага даралттай венийн цус алдалтууд жишээ нь telangiectasias, angiectasias. Варикозын цус алдалт нь үүдэн венийн даралт ихэдсэнээс улаан хоолойн болон ходоод венийн судас өргөсөн портын гаралтай гастропатид хүргэдэг.

Яаралтай тусламжийн эмч нарт зориулсан ЭКГ

www.imedinfo.org сайтын уншигч, хэрэглэгч та бүхний энэ өдрийн амгаланг айлтгая. Та бүхэнтэй анагаахын шинжлэх ухааны сүүлийн үеийн ололт амжилт, мэдээ мэдээлэл, судалгаа шинжилгээний материал, сонирхолтой case, тохиолдлуудыг цаг алдалгүй хүргэх, эх хэл дээрээ шинэ мэдээ мэдээллийг авах боломжийг бүрдүүлэхээр анх ажиллаж эхэлсэн цагаас хойш 2 жил орчим хугацаа өнгөрсөн байна.

Энэ хугацаанд www.imedinfo.org сайтын зүгээс орчуулан хүргэж байсан мэдээ мэдээлэл та бүхний ажил үйлст бага ч гэсэн хувь нэмэр болж байсан гэдэгт найдаж байна. Өнгөрсөн хавар манай хамт олон USMLE шалгалтанд бэлтгэж буй, энэ шалгалтыг өгөхөөр зорьж буй хэрэглэгчиддээ зориулж 1-р шатны шалгалтад зориулсан албан ёсны гарын авлагыг орчуулан хүргэсэн нь цөөнгүй хүмүүсийн талархлыг хүлээсэнд баяртай байна.

Эхокардиографи: Парастернал урт тэнхлэгийн харалт

Парастерналь урт-тэнхлэгийн харалт: Өвчүүний дөнгөж зүүн талаар дөрөвдүгээр хавирганы завсраас харах (харалт хийх цонх/амсар бараг шуудангийн маркны хэмжээтэй байдаг нь уушгиар чөлөөтэй нэвтрэх боломж олгоно) ба трансдюсер нуруунд перпендикуляр чиглэлтэй байна.

Зүрхний шигдээс

Шалтгаанууд. Хэрэв миокардийн ишеми тодорхой хугацаагаар үргэлжлэвэл (тайван байхад ч мөн адил [тогтворгүй ангина]) эдийн үхжил, миокардийн шигдээс (MI) ойролцоогоор 1 цагийн дотор тохиолдоно. Миокардийн шигдээсийн нийт тохиолдолуудын 85% нь атеросклерозын гаралтай титмийн стеноз бүхий хэсэгт цочмог тромбо хэлбэржсэнээс улбаатай байна. Миокардийн шигдээс үүсэхэд дараах зүйлс дэмжлэг болдог

-       Турбулент урсгал

-       Коллаген ил гарсан атеромын задрал

Дээрх хоёр тохиолдол хоёул

-       Тромбоцитыг идэвхижүүлнэ (аггрегаци, адгези, тромбоксан чөлөөлөгдсөнөөр судас агшилт бий болох). Энэ үед тромбоз мөн адил идэвхижнэ.

-       Эндотелийн эмгэг үйл ажиллагаа. Үүнд эндотелээс гаралтай судас тэлэгчид (NO, простациклин) болон тромбозын эсрэг субстанциуд (эдийн плазминоген идэвхижүүлэгч [t-PA], антитромбин III, гепарин сульфат, С уураг, тромбомодулин ба простациклин) илрэхгүй. 

Титмийн стент тавиулсны дараах ялтасын эсрэг, антикоагулянт эмчилгээ ба INR хяналт

Гялтангийн шүүдэсжилтийн оношлогооны зарчим

Түлхүүр үг

Гялтангийн шүүдэсжилт, оношлогоо, цитологи, торакоскопи

Хураангуй

Өргөн хүрээний өвчин эмгэгүүд гялтангийн хөндийд шингэн хуримтлагдах шалтгаан болж болдог. Гялтан нь гадаад орчинтой шууд харьцах харьцаа байдаггүй биеийн дотоод хөндий тул гялтангийн шүүдэсжилт нь оношлогооны томоохон асуудал болдог. Энэхүү өгүүлэл нь гялтангийн шүүдэсжилт илэрсэн өвчтөнүүдийн шинжилгээг практикт хялбар, дөхөм болгоход чиглэсэн болно. Энэ нийтлэл гялтангийн шүүдэсжилтийг нарийн оношлох, оношлогоонд зарцуулах хугацааг багасгахад туслах хэдий ч хамгийн гол нь инвазив шинжилгээг багасгаж байгаа юм.

Тахикарди

Энэхүү хэсэгт тахиарритмийн өргөн хүрээтэй, олон төрөл зүйлийг багтаалаа. Тахиарритмийн талаарх ерөнхий ойлголт, анхан шатны үнэлгээний талаар товч хураангуй, тахикардийн эмчилгээ, тахикардийг эмчлэхэд хэрэглэдэг түгээмэл хэм алдагдалын эсрэг эмүүдийн талаар дурьдсан болно. Зураг 4-өөс тахикардийн алгоритмийг харна уу. Текстэнд байгаа хайрцагын дугаар нь алгоритм дахь дугаарласан хайрцагуудыг илэрхийлж байгаа юм.

Тахиарритмийн ангилал

Тахикардийг QRS бүрдэлийн харагдах байдал, зүрхний цохилтын тоо, хэмж жигд эсэх зэрэгт үндэслэн хэд хэдэн янзаар ангилдаг. ACLS (Advanced Cardiac Life Support)-ийн мэргэжсэн хүмүүс синусын тахикарди, нарийн бүрдэл бүхий ховдолын дээрхи тахикарди (SVT) болон өргөн бүрдэл бүхий тахикарди зэргийг өөр хооронд нь таньж, ялгаж чаддаг байх нь зүйтэй. ACLS тусламж үзүүлэгч ховдолын дээрхи болон ховдолын хэмнэлийг хооронд нь ялгаж чадахгүй тохиолдолд ихэнх өргөн бүрдэл бүхий тахикарди нь ховдолын гаралтай байдгийг анхаарах хэрэгтэй.

Зүрхний хавдарууд

Зүрхний хавдарууд

·        Зүрхний хавдарууд нь анхдагч (хоргүй, хортой) юмуу үсэрхийллийн байж болно

·        Анхдагч зүрхний хавдаруудын дийлэнхи нь (75-80%) хоргүй бөгөөд эмчлэгдэх боломжтой байдаг

Төрөл

Анхдагч хоргүй

·        Миксома (ихээхэн түгээмэл хоргүй хавдарууд нь (30%) насанд хүрсэн хүн амд тохиолдоно)

·        Хөхлөгийн фиброэластома (10%)

·        Липома (10%)

·        Фиброма (4%)

·        Рабдомиома (насанд хүрэгчидэд 8.5%, хүүхдүүдэд тохиолддог хамгийн түгээмэл хоргүй хавдар) нь зүүн ховдолыг бодвол баруун ховдолд илүү түгээмэл тохиолдоно

Ходоод гэдэсний дээд замын цус алдалт: Оношлогоо

Анамнез
Ходоод-гэдэсний замын цус алдалт илэрсэн хүмүүсийн эхний үнэлгээг хийхэд өвчтөний анамнез болон бодит үзлэг шийдвэрлэх мэдээллийг олгодог.
Асуумжид гематамези (кофе шиг хүрэн зүйлээр бөөлжих) болон мелена (ялзарсан мэт үнэртэй хараар баах) зэрэгтэй холбоотой сульдаж ядрах, толгой эргэх, синкопи зэрэг өөрчлөлтүүд багтана. 
Заримдаа ходоод-гэдэсний дээд замын цус алдалт нь гематошези (цустай баас), улаавтар өнгөтэй баах зэргээр илрэх ба энэ үед дээд замын том их хэмжээний цус алдалтыг сэжиглэнэ.
Өвчтөнүүд диспепси, шархлаат өвчин, эрт цадах, NSAID юмуу аспирин хэрэглэж байсан гэх анамнезтай байж болно. Ойрын хугацаанд аспирин хэрэглэсэн өгүүлэмжтэй бол өвчтөнд ялтасын адгези үүсгэх чадвар муудсаны улмаас цусархаг диатез бүхий NSAID-ийн гастропатийг сэжиглэнэ. 

Үргүйдэл: Ерөнхий ойлголт ба шалтгаан

Ерөнхий ойлголт
Үргүйдэл гэдэг нь 1 жилийн турш ямар нэг хамгаалах арга хэрэгсэл хэрэглэлгүй бэлгийн харьцаанд орж байгаа боловч жирэмслэхгүй байхыг (шалтгаанаас үл хамаарч) хэлнэ. Үргүйдэлд нөхөн үржихүйн насны хосуудын ойролцоогоор 10-15% нь өртсөн байдаг. Нийт тархалт сүүлийн 50 жилд тогтвортой байгаа боловч шалтгаан хийгээд өвчтөний насны хувьд шилжилт хөдөлгөөн тохиолдож байгаа юм. Эмэгтэйн нас нэмэгдэх тусам үргүйдэлийн тохиолдох магадлал нэмэгдэж байдаг.

Үржих чадвартай байна гэдэг нь нөхөн үржих, үр тогтоох чадвартай байхаар тодорхойлогдоно. Энэхүү ойлголт нь жирэмслэх магадлал (сар бүр жирэмслэх боломж) болон хүүхэд төрүүлэх магадлал гэсэн ойлголтуудаас ялгаатай. Жирэмслэх магадлал нөхөн үржихүйн насны хүн амд тогтмол байх ба ойролцоогоор сар бүр 0,22 байна. Хүүхэд төрүүлэх магадлал сар бүр 0,15-0,18 байдаг.

Эрдэмтэд зүрхний булчингийн аминд аюултай үрэвсэлийн шалтгааныг илрүүлжээ

Германы Хавдарын Судалгааны Төв (Deutsches Krebsforschungszentrum, DKFZ)-ийн эрдэмтэд Нэгдсэн Улсын эрдэмтэдтэй хамтран зүрхний булчингийн үрэвслийн шалтгаан нь өвөрмөц төрлийн дархлааны эсүүдийн довтолгоон болдогийг тогтоожээ. Эдгээр дархлааны эсүүд нь өөрийн биемахбодийн эд рүү довтолдог ба учир нь тэд боловсрох явцдаа зөвхөн зүрхний булчинд илэрдэг уургийн эсрэг тэвчил үүсч чаддаггүй ажээ.

Зүрхний булчингийн үрэвсэл юмуу миокардит зэрэг нь ихэнхдээ аминд аюултай зүрх томролын урьдал хүчин зүйл болдог. Олон тохиолдолд найдаж болох сүүлийн эмчилгээ нь зүрх шилжүүлэн суулгах байдаг. Олон жилийн туршид анагаах ухааны баримт нотолгоонууд энэхүү аюултай үрэвсэл нь аутоиммун урвал буюу дархлаа тогтолцоо өөрийн биемахбод руу довтолсноос шалтгаалдаг гэж үзэж байгаа юм.

Судасны эмгэг: Салад яагаад хэрэгтэй вэ?

Цусны эргэлтийн системийн эмгэг буюу судасны эмгэг хөгжингүй орнуудад түгээмэл бөгөөд зүрхний дайрлага, харвалт, гэнэтийн үхэл зэрэгт хүргэдэг. Эдгээр эмгэгүүдэд зориулагдсан судас залгах мэс засал болон ангиопласти зэрэг эмчилгээнүүд байдаг ч эдгээр нь судасны гэмтэлийг өдөөж улмаар цусны судасны эсүүдийн хэт их пролиферацийг бий болгож цусны урсгал саатахад хүргэдэг. Азотын оксид (NO) нь судасны гөлгөр булчингийн эсүүдийн агшилт хийгээд эрүүл байдлыг хангахад чухал үүрэгтэй молекул бөгөөд олон тооны судалгаагаар судсан дахь эмгэг өөрчлөлт NO буурахтай холбоотой болохыг харуулсаар байна.

NO нь аргининаас нитрик оксид синтетаза (NOS) энзимийн тусламжтай нийлэгждэг. Brian Zuckerbraun болон түүний багийнхан (University of Pittsburgh, Pittsburgh, Pennsylvania)-ны шинэ судалгаагаар харханд судасны гэмтэл үүссэний дараа NOS-ийн зам тасалддаг болохыг тодорхойлж нитратаас NO үүсгэх хоёрдогч зам бий болдогийг тогтоожээ. Улмаар судасны гэмтэл үүсгэхээс өмнө нэмэлтээр нитрат бүхий хүнсээр хооллосон хархнуудад гэмтэлийн тархалт илэрхий хязгаарлагдаж байсан бол нитрат бага хүнсээр хооллосон хархнуудад судасны гэмтэл гүнзгий явагдаж байсан ажээ. Хамтрагчид болох John Cooke болон Yohannes Ghebremariam (Stanford University in Stanford, California) нарын дурьдсанаар хоолны дэглэм дахь энэхүү нитратын түвшин өндөр байдал нь ногоон навчаар баялаг хоол судсанд ач тустай байдгийг тайлбарлах нэгэн тайлбар гэжээ. Хэдий тийм ч өндөр тун бүхий хүнсний нэмэлт нь карциноген молекулуудыг үүсгэж болохыг анхааруулсан байна.

2011 оны USMLE шалгалтын гарын авлага хэвлэгдэн гарлаа

Орчуулгын багийнхнаас

                                   

Таны энэ өдрийн амгаланг айлтгая. www.imedinfo.org сайтын зүгээс USMLE буюу Нэгдсэн Улсын Анагаахын Лицензийн Шалгалттай холбоотой мэдээ мэдээллэл, жишээ тестүүдийг цувралаар нийтэлж эхлээд багагүй хугацаа өнгөрч байгаа билээ. Энэхүү ажлын хүрээнд бид USMLE веб сайт (http://www.usmle.org) –аас гаргасан 2011 оны USMLE шалгалтын талаарх мэдээ мэдээлэл, шалгалт авагдах сэдвийн агуулгын талаарх хураангуй, жишээ тест зэргийг багтаасан албан ёсны гарын авлагыг монгол хэл рүү орчуулах ажлыг эхлүүлээд амжилттай дуусган та бүхний гарт хүргэхэд бэлэн болоод байна.

Бидний энэхүү ажил уг шалгалтыг өгөхөөр бэлдэж буй монголын анагаахын мэргэжилтнүүдэд бага ч болтугай хувь нэмэр болно гэдэгт бид итгэж байна.

NT5E-ийн мутаци ба артерийн шохойжилт

Оршил
Артерийн шохойжилт нь зүрх судасны эрсдэл нэмэгдэхтэй холбоотой байдаг боловч үүний генетик холбоо хамаарал тодорхойгүй байсаар байна.

Арга зүй
Бид шинж тэмдэг бүхий артерийн шохойжилттой гурван гэр бүлд эмнэлзүй, рентген болон генетикийн шинжилгээ хийсэн. Нэг нуклеотидийн полиморфизмийн анализ, чиглэсэн генийн дараалал тогтоолт, тооны полимеразын гинжин урвалын шинжилгээ, Western blotting, энзим хэмжилт, transduction rescue experiments болон in vitro шохойжилтын шинжилгээ зэргийг хийсэн.

Хэвлийн аортын аневризм

Хэвлийн аортын аневризм гэж юу вэ?

Хэвлийн аортын аневризм нь аортын ханын давшингуй хэврэгшилтээс шалтгаалж бий болох ба үүний улмаас судас тэлэгдэнэ (бөмбөлөг хэлбэртэй). Аневризм нь улам томорсоор байдаг ба оношилж, эмчлээгүй бол эцэстээ урагддаг. Аневризм нь аортод тохиолдох нь түгээмэл ба голчлон цээж болон хэвлийн артерид тохиолдоно.

Жил бүр аневризм урагдсантай холбоотой ойролцоогоор 15000 нас баралт тохиолддог. Аневризмын урагдал нь 50-аас дээш насныхны нас баралтын 10 дугаарт орох шалтгаан болж байна. Аневризмын урагдал нь яаралтай бөгөөд тухайн хүний амийг аврах, хүндрэлээс сэргийлэхийн тулд яаралтай процедур шаардлагатай болно.

Цээжний аортын аневризм

Цээжний аортын аневризм гэж юу вэ?
Аортын хана элэгдэж, цусаар шахагдан хэвийн бусаар тэлэгдэн, товойх нь аортын аневризмын шалтгаан юм.
Аневризмын өөрчлөлт цээжний аортад тохиолдохыг цээжний аневризм гэнэ. Аневризм нь аортын хоёр хэсэгт (цээжний болон хэвлийн) хоёуланд нь тохиолдохыг цээж-хэвлийн аневризм гэнэ.
Цээжний аневризм нь түүний байрлалаас шалтгаалж дотроо 3 дэд бүлэгт хуваагддаг: аортын өгсөх хэсгийн, аортын нумын, аортын уруудах хэсгийн буюу цээж-хэвлийн аневризм.
Дизсекци нь цээжний аортад нөлөөлдөг өөр нэг нөхцөл бөгөөд энэ үед аортын давхаргуудын хооронд цусны гажуу урсгал бий болсон байдаг. Дизсекци мөн адил аневризмын өөрчлөлтөд хүргэх ба эрт болон хожуу урагдал тохиолдоно.

Жирэмсэний даралт ихсэх эмгэгүүд

Жирэмсэний даралт ихсэх эмгэгүүд нь эхийн болон перинатал нас баралт, урхаг үлдэлтийг дэмжигч гол хүчин зүйл болдог. Эдгээр нь эхэд ихэс салалт, судсанд цус түгмэл бүлэгнэх хамшинж (DIC), бөөрний дутагдал, элэгний дутагдал, төв мэдрэлийн системийн цус алдалт болон харвалтын шалтгаан болдог. Ураг болон нярайн зүгээс гарах хүндрэлд өсөлт хязгаарлагдах, эрт төрөх болон перинатал нас баралт ордог. Centers for Disease Control (CDC)-оос сүүлд мэдээлснээр преэклампси/эклампси нь Нэгдсэн Улс дахь эхийн нас баралтын гуравдугаарт орох шалтгаан болж байгаа ба энэ нь голчлон төв мэдрэлийн системийн цус алдалтаас болдог. Жирэмсэн үеийн даралт ихдэх хавсарсан өөрчлөлтүүдийн тархалт судалгаанд оролцсон хүн ам болон ашигласан шалгуураас хамаарч 12-22%-ийн хооронд янз бүр байдаг. Харин преэклампси/эклампси хамшинж нийт жирэмсэнд ойролцоогоор 5-8% тохиолддог. 

 

Дэлүүний дархлааны үүрэг

Хүний дэлүүний дархлааны үүрэг нь Билротын цагирагийн макрофагтай дэлүүний лимфойд эдийн харилцан үйлчлэлтэй холбоотой байдаг. Цагаан махам нь биеийн цорын ганц хамгийн том лимфоид эрхтэн юм. Бусад лимфоид эрхтэнүүдийн адил дэлүү нь лимфокин, эсрэгбиеийг нийлэгжүүлэх болон хавсаргын тогтолцоог идэвхижүүлэх замаар антигенийг барьж боловсруулах чадвартай. Хэдий тийм ч хэсгийн антигений идэвхижилд хариу үзүүлдэг тунгалагийн зангилаа болон салст холбоот лимфоид эдээс ялгаатай нь септицемийн үеийн цусаар эргэлдэгч бактери зэрэг цусаар тархсан антигений эсрэг хариу урвал үзүүлдэг. 

Моноклон эсрэгбие болон иммунгистологийн техник зэрэг шинэ арга гарч ирсэн нь эмгэг судлаачидад дурдсан эсүүдийн үүсэл гарал болон гистогенезийг тэдний гистологи болон топографийн хүрээлэлд судлах боломжийг олгож байна. Эдгээр техник нь лимфоцит болон макрофагийн эсрэгбиеийн нөөцийг ашигладаг бөгөөд дэлүүний иммунархитектурыг судалж иммунтопографийн зургийг бүтээдэг. 

Хавхлагын гаралтай гол судасны нарийсал

Тодорхойлолт

• Аортын хавхлагын нүхний нарийсалтыг хэлнэ

Шалтгаан

• Дегенератив юмуу хөгшрөлтийн; дундаж нас 65-70 байна (хамгийн түгээмэл шалтгаан)
• Төрөлхийн (хоёр хавтастай аортын хавхлага г.м)
• Хэрэхийн халууралт (үрэвсэлийн дараах) (9% тохиолдоно)

Анамнез

• Ачааллын үед амьсгаадах (хамгийн түгээмэл илэрдэг шинж тэмдэг)
• Зүрхний дүүргэлтийн дутагдал (ачааллын үед амьсгаадах, ортопноэ, пароксизмал шөнийн амьсгаадалт) (50% тохиолдоно)
• Цээжний бах (35% тохиолдоно)
• Синкопийн тохиолдол (15% тохиолдоно)
• Баруун зүрхний дутагдал (буулга вен өргөсөх, гепатомегали, захын хаван, асцит, анасарк) (эдгээр нь тавилан муу болохыг илтгэх шинж)

Бодит үзлэг

• Лугшилтын хүчдэл буурах
• Систолын цусны даралт багасах (ач холбогдол өгөхүйц стеноз буйг илтгэнэ)
• Parvus болон tardus пульс (сул, хожим нь нэмэгдэж буй гүрээний лугшилт)
• Гүрээний пульсын огцом уналт тэмдэглэгдэх (anacrotic notch) (хүнд стенозыг илтгэнэ)
• Аортын талбайд систолын чичирхийлэл тэмтрэгдэх
• Солигдсон пульс (pulsus alternans) (зүүн ховдолын хүнд дутагдалыг илтгэнэ)
• Зүүн ховдолын орой өргөгдөх/дээшлэх

Гол судасны дутагдал

Аортын регургитаци

Тодорхойлолт

• Диастолын үед аортын хавхлагаар цус буцаж урсахыг хэлэх бөгөөд цочмог болон архаг байж болно.

Шалтгаан

Үрэвсэлийн

• Хэрэхийн шалтгаант зүрхний эмгэг
• Барьцалдаат спондилит
• Ревматоид артирит
• Системийн чонон яр
• Тэмбүү
• Phen-fen

Бүтцийн

• Атеросклероз
• Хоёр хавтаст юмуу нэг хавтаст аортын хавхлага
• Аортын цууралт
• Халдварын гаралтай эндокардит
• Ховдолын таславчийн гажиг (perimembranous, outlet)
• Valsalva синусын аневризм
• Гэмтэл
• Катетер баллон валвулопласти

Удамшлын

• Марфаны хамшинж
• Мукополисахаридоз

Стресст

• Системийн гипертензи
• Бөөрний дутагдал